احتمال خطر (ریسک) حسابرسی
طبق استانداردهای حسابرسی صورتهای مالی این است که حسابرس بتواند درباره اینکه صورتهای مالی مزبور از تمام جنبه های با اهمیت، طبق استانداردهای حسابرسی تهیه شده است یا خیر، اظهارنظر کند. این اظهارنظر همواره با میزانی از خطر روبه رو است که به آن ریسک حسابرسی گفته می شود. در واقع ریسک حسابرسی یعنی احتمال خطر اینکه حسابرس نسبت به صورتهای مالی حاوی اشتباه یا تحریف با اهمیت، نظر حرفه ای نامتناسب اظهار کند. تحریف با اهمیت ممکن است نتیجه اشتباهات یا تقلبات باشد. اشتباهات خطاهای غیرعمدی هستند که به حذف یا درج نادرست رویدادهای مالی طبقه بندی می شوند. حسابرس جهت آزمون حذف نادرست به بررسی ادعای کامل بودن می پردازد و درج نادرست مربوط به ادعای وجود یا رخداد می باشد. از طریق کنترل داخلی موثر می توان اشتباهات غیر عمدی را به حداقل رساند. تحریفات ناشی از تقلب، عمدی هستند و ممکن است منجر به گزارشگری مالی گمراه کننده شوند. گزارشگری مالی گمراه کننده عبارت است از تلاش های مدیریت برای تحریف صورت های مالی به منظور گمراه کردن استفاده کنندگان گزارش های مالی.
هدف از به کارگیری حسابرسی مبتنی بر ریسک، افزایش کارایی و اثربخشی حسابرسی است به گونه ای که رسیدگی ها به میزان مناسبی انجام گردد و در نتیجه زمان صرف شده به سطح منطقی تری تغییر یابد. اجزای تشکیل دهنده ریسک حسابرسی عبارتند از:
ریسک ذاتی (IR)
قابلیت تحریف پذیری یکی از ادعاهای صورت های مالی با فرض اینکه برای آن کنترل داخلی وجود نداشته باشد.
ریسک کنترلی (CR)
احتمال خطر رخ دادن یک تحریف با اهمیت در یک یکی از ادعاهای صورت های مالی (در یک حساب) و عدم کشف به موقع آن توسط سیستم کنترل داخلی صاحبکار.
ریسک عدم کشف (DR)
احتمال اینکه حسابرس تحریف با اهمیت موجود در یک ادعای صورت مالی را شکف نکند.
ریسک حسابرسی (AR)
ریسک حسابرسی، احتمال مشترک ریسک ذاتی، ریسک کنترلی و ریسک عدم کشف می باشد. AR= IR*CR*DR
ریسک حسابرسی به سطحی از ریسک گفتهمی شود که مورد پذیرش حسابرس می باشد. از آنجا که متمم این عامل ریسک، مبنای تشکیل دهنده اظهارنظر حسابرسی می باشد، حسابرس باید آن را در سطح پایین تعیین نماید. به عنوان مثال اگر ریسک حسابرسی، ۸ درصد فرض شود حسابرس با ۹۲ درصد اطمینان اظهار نظر خواهد کرد که صورتهای مالی به نحو با اهمیتی تحریف نشده اند. به عنوان یک قاعده عملی ریسک حسابرسی باید کوچکتر یا مساوی ۱۰% تعیین شود. طبق اصل محافظه کاری، ریسک ذاتی باید در ابتدا ۱۰۰% در نظر گرفته شود. ریسک کنترلی بر اساس شناخت و ارزیابی حسابرس از ساختار کنترل های داخلی مورد ارزیابی قرار می گیرد. ریسک عدم کشف، یک متغییر قابل کنترل در سطح معادله ریسک حسابرسی می بشاد و تابع ارزیابی حسابرس از ریسک ذاتی و ریسک کنترلی می باشد. ریسک عدم کشف، رابطه معکوسی با اندازه آزمون های محتوای حسابرسی دارد.
با فرض اینکه معادله ریسک حسابرسی به شکل احتمال مشترک اجزای تشکیل دهنده می بشاد و با فرض اینکه ریسک عدم کشف از طریق افزایش یا کاهش آزمون هی محتوای حسابرسی قابل کنترل می باشد، معادله ریسک حسابرسی به گونه ای می تواند مرتب شود که متغغییر قابل کنترل (وابسته) در طرف چپ معادله و متغییرهای غیر قابل کنترل (مستقل) در طرف راست معادله قرار گیرند.
منبع: کتاب حسابرسی، علیرضا خانی