حسابرسی فرایندی منظم و سیستماتیک جهت جمع آوری و ارزیابی بیطرفانه شواهد درباره ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی، به منظور تعیین درجه انطباق این ادعاها یا اظهارات یا معیارهای از پیش تعیین شده و گزارش نتایج به افراد ذینفع است.
حسابرسی از طریق ارائه اظهار نظر کارشناسی مستقل نسبت به منصفانه بودن صورتهای مالی درباره وضعیت مالی، نتایج عملیات و جریانهای نقدی واحد اقتصادی به ارزش آنها می افزاید. به همین دلیل، طبق قوانین بورس اوراق بهادار، صورتهای مالی شرکت های سهامی عام باید توسط یک حسابدار رسمی (CAP: Certified Public Accountant) مورد حسابرسی قرار گیرند.
دلیل اصلی وجود حسابرسی مستقل، وظیفه اعتباردهی آن است. اعتبار دادن به صورتهای مالی، به معنای ایجاد اطمینان از مطلوبیت ارائه و قابلیت اتکای آنهاست. اعتباردهی شامل دو مرحله یا بخش متمایز است: اول جمع آوری شواهد حسابرسی (بررسی) سپس ارائه گزارش حسابرسی (اظهارنظر). هرچه سیستم کنترل داخلی قوی تر باشد، رسیدگی کمتری توسط حسابرسان لازم است و هر چه سیستم کنترل داخلی ضعیف باشد، حسابرس باید حدود آزمون های خود را افزایش دهد.
چند نکته درباره حسابرسی:
- مسولیت تهیه صورتهای مالی بر عهده صاحبکار (هیات مدیره) می باشد.
- مسولیت حسابرس ارائه اظهارنظر بر روی صورتهای مالی است.
- مبنای گزارش حسابرسی را رسیدگی های حسابرسان مستقل فراهم می آورد.
- در هر حسابرسی، بیان حدود رسیدگی مهم است. این حدود، واحد مورد رسیدگی و دوره مورد رسیدگی را مشخص می کند. لذا بیان صریح حدود رسیدگی برای تعیین و محدود کردن مسولیت حسابرسان استفاده می شود.
- حسابرسان هرگز بدون اجرای رسیدگی، نسبت به مطلوبیت ارائه صورتهای مالی اظهار نظر نمی کنند.
- شواهد گردآوری شده توسط حسابرسان در طول رسیدگی، اثبات خواهد کرد که دارایی ها مندرج در ترازنامه واقعا وجود دارند، شرکت مالک این دارایی هاست و ارزیابی آن ها بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری انجام شده است.
- انتخاب مناسب ترین روش های حسابرسی برای هر کار، مستلزم کاربرد قضاوت و تجربه حرفه ای است.
نکته ۱:
هرگاه حسابرسان مسولیت کاری را بر عهده می کیرند باید آن را با رعایت مراقبت های حرفه ای انجام دهند چرا که حسابرسان مسئول هرگونه زیان یهستند که به دلیل اعمال نکردن مراقبت های حرفه ای به صاحبکار و یا اشخاص ثالث وارد می گردد. استاندادرهای حسابرسی مقرر می دارد که:
اولا حسابرسان، حسابرسی خود را به گونه ای طراحی کنند که از کشف اشتباهات و تخلفات دارای اثر بااهمیت بر صورتهای مالی اطمینان منطقی (معقول) کسب کنند.
ثانیا در برنامه ریزی و انجام رسیدگی مراقبت های حرفه ای را بکار گیرند.
ثالثا هرگونه تخلف کشف شده و اصلاحات پیشنهادی خود را به کمیته حسابرسی هیات مدیره صاحبکار گزارش نمایند.
نکته ۲:
مسولیت پیشگیری و کشف تقلب با مدیریت شرکت مورد رسیدگی است و انجام حسابرسی سالانه توسط حسابرسان به عنوان عاملی کنترلی در جلوگیری از وقوع تقلبات و اشتباهات موثر می باشد. حسابرسان در صورت مشاهده تقلب بایستی آثار احتمالی تقلب بر روی صورتهای مالی را تعیین کنند، متناسب با آن روش های حسابرسی را تعدیل نموده یا روش های اضافی را اجرا نمایند و به مراجع ذیصلاح (مدیریت و کمیته حسابرسی) اطلاع دهند.
نکته ۳:
بسیاری از شرکت ها با هدف تامین استقلال حسابرسان در مقابل مدیریت، کمیته حسابرسی تشکیل می دهند. این کمیته شامل ۳ تا ۵ نفر از مدیران غیرموظف یعنی مدیری که نه از مسئولین شرکت است و نه از کارکنان آن می باشد و از بین اعضای هیات مدیره انتخاب می شود.
نکته ۴:
تاریخ شروع و کار حسابرسی با توجه به زمان برگزاری مجمع عمومی عادی و با توجه به بودجه زمانی، می بایست زمانی آغاز گردد که حداقل ۱۵ روز قبل از تاریخ مجمع خاتمه یابد. خاتمه عملیات حسابرسی همان تاریخ گزارش حسابرسی خواهد بود.
منبع: کتاب حسابرسی، علیرضا خانی