دارایی ها، بدهی ها و سرمایه و درآمدها و هزینه ها عناصر حسابداری می باشند.
دارایی ها
کلیه اموال، مطالبات و سایر منابع متعلق به یک موسسه که در نتیجه معاملات، عملیات مالی و یا سایر رویدادها ایجاد شده و قابل شناسایی به پول بوده و دارای منافع آتی می باشد را دارایی گویند.
وجوه نقد
- موجودی صندوق
- موجودی بانک
مطالبات (بدهکاران)
موجودی های جنسی و کالا
- مواد
- موجودی کالا
- ملزومات: اجناس مصرفی هستند که برای استفاده، در عملیات یک موسسه خریداری می شوند بدون آن که قصد فروش آن ها را داشته باشند. ملزومات در نهایت مصرف شده و تبدیل به هزینه می شوند ولی در ابتدا و در زمان خرید به عنوان دارایی شناسایی می شوند.
پیش پرداخت ها
دارایی های ثابت
بدهی ها
تعهداتی است که یک موسسه در مقابل اشخاص و موسسات دیگر دارد و از معاملات و رویدادهای گذشته ناشی شده اند و باید با پرداخت پول یا تحویل کالا یا انجام خدمات یا انتقال سایر اقلام دارییها تسویه گردند. موسسات بر حسب نوع و حجم فعالیت و معاملات خود، بدهیهای گوناگون دارند.
بستانکاران
اسناد پرداختنی
پیش دریافت ها
دستمزد پرداختنی
وامها
سرمایه
حق مالی صاحب یا صاحبان سرمایه یک موسسه نسبت به دارایی های آن موسسه را سرمایه گویند و با کسر و پرداخت بدهی های موسسه از کل دارایی های آن موسسه، آنچه باقی می ماند سرمایه است.
نکته: پول یا سایر اموالی که صاحب یا صاحبان یک موسسه از دارایی های موسسه متعلق به خود برمی دارند را برداشت گویند. حساب برداشت ماهیت بدهکار دارد و با ثبت بدهکار افزایش یافته و با ثبت بستانکار کاهش می یابد.
- سرمایه
- برداشت
- خلاصه سود و زیان
- تراز اختتامی
- تراز افتتاحی
فروش (مربوط به فعالیت اصلی موسسات بازرگانی)
- فروش: حسابی است که معادل قیمت فروش کالاهایی که در طول دوره مالی به طور نقد یا نسیه به فروش می رسند. موسسات بازرگانی با فروش کالای خود کسب درآمد می کنند.
- برگشت از فروش و تخفیفات: این حساب بایت قیمت فروش کالای برگشتی از طرف مشتریان و یا تخفیف اعطایی به آنان به علت عیوب و نقص کالا می باشد.
- تخفیفات نقدی فروش
خرید (مربوط به فعالیت اصلی موسسات بازرگانی)
- خرید: حسابی است که بهای کالای خریداری شده در یک دوره مالی اعم ازخرید نقد یا نسیه در آن ثبت می گردد.
- برگشت از خرید و تخفیفات: در معاملات متداول تجاری بعضی اوقات بنا به دلایلی کالای خریداری شده توسط خریدار برگشت داده می شود و یا برای آنکه خریدار کالا را به فروشنده برنگرداند، فروشنده تخفیف یا تعدیلی در قیمت فروش به خریدار می دهد.
- تخفیفات نقدی خرید
درآمد
درآمد بهای کالای فروش رفته یا خدمات انجام شده برای مشتریان و نتایج سایر فعالیت های عادی یک موسسه در یک دوره مالی که به تحصیل وجه نقد یا افزایش سایر دارایی ها و یا کاهش بدهی ها منجر می شود، گویند.
هزینه
شرکت ها و موسسات برای ادره امور و انجام دادن فعالیت های مربوط به کسب درآمد، مخارجی انجام می دهند که باعث خروج وجه نقد یا کاهش سایر دارایی ها و یا افزایش بدیهای موسسه می گردد. به آن مخارج واقع شده که منافع آتی ندارد هزینه گویند.
نکته ۱: هزینه و درآمد به صورت غیر مستقیم روی سرمایه تاثیر می گذارند. درآمد باعث افزایش سرمایه می گردد و ماهیت حساب درآمد بستانکار است. هزینه هم بهایی است که در عملیات موسسه برای کسب درآمد به مصرف می رسد و سرمایه را کاهش می دهد. ماهیت حساب هزینه بدهکار است. حسابهای درآمد و هزینه جزء حسابهای موقت بوده که مانده آنها به خلاصه سود و زیان بسته شده و انتقال می یابد و پس از آن از حساب خلاصه سود و زیان به حساب سرمایه نقل می یابد.
نکته ۲: در موسسات بازرگانی قبل از آنکه حسابهای موقت به حساب خلاصه سود و زیان بسته شوند، حساب موجودی کالا به این حساب بسته خواهد شد. در واقع حساب موجودی کالای اول دوره باخلاصه سود و زیان بسته می شوند و موجودی کالای پایان دوره با استفاده از حساب خلاصه سود و زیان در حسابها انعکاس می یابد (اصلاح حساب موجودی).
منبع: کتاب حسابداری مالی مقدماتی، شهرام روزبهانی